زندگی روی مین: انفجار در استانی که پاک اعلام شده بود

عیسی بازیار: در سه ماهه اول ۱۳۹۴، نزدیک به ۱۵ تن در ایران قربانی انفجار مین شده‌اند. ۷ تن از این افراد کشته و ۸ تن دیگر مجروح و نقص عضو شده‌اند و از میان این تعداد ۱۳ تن در استان کرمانشاه قربانی انفجار مین شده‌اند. مراسم جشن پاکسازی اراضی آلوده به مین در این استان، در بهمن‌ماه سال ۹۱ برگزار شد و متعاقب آن اعلام شد که کلیه اراضی این استان پاک و هیچ مینی در این استان وجود ندارد.

«عزیز گلستانی» شهروند پاوه‌ای اهل روستای «نروی» در حوالی نوسود و پاوه، در هنگام تعلیف گوسفندانش با برخورد با مین و انفجار آن جان خود را از دست داد. ۱۰ خرداد ۱۳۹۴ روز سیاهی برای خانواده گلستانی بود؛ آیا این آخرین قربانی انفجار مین در اراضی آلوده به مین (که از سوی حکومت پاک اعلام شده است) خواهد بود؟

در استانداردهای پاکسازی میادین مین، تعاریف مشخصی از یک محدوده پاک اعلام شده وجود دارد و به استناد بازدیدهای میدانی از این نقاط، هیچ‌گونه تضمینی برای اصرار بر پاک بودن این استان از مین و مواد منفجره باقی‌مانده از جنگ ۸ ساله در این استان وجود ندارد. پس از جشن پاکسازی یاد شده تاکنون بیش از ۱۸۰ تن در این استان قربانی انفجار مین شده‌اند که در بعضی از موارد این مین‌ها بسیار به سکونت‌گاه‌های شهری نیز نزدیک بوده‌اند؛ به طوری که در ۱۰ فروردین ۹۴، دختر نوجوانی از اهالی قصر شیرین در استان کرمانشاه، در هنگام کوچ بهاره در کمربندی شهر قصر شیرین که کم‌تر از چند کیلومتر با مرکز شهر فاصله دارد، با مین برخورد نموده و کشته شد .

لزوم اجرای عملیات پاکسازی اصولی در زمین‌های آلوده و اعلام پاکسازی شده

در نشست بیست و هشتم شورای حقوق بشر در ژنو، جمهوری اسلامی پیشنهاد پاکسازی اصولی میادین مین را از طرف کشور بوسنی (که خود یکی از کشورهای الوده است) را پذیرفت. این پیشنهاد، یکی از ۲۹۱ پیشنهاد در راستای بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران بوده که جمهوری اسلامی آن را قبول کرد؛ اما تاکنون هیچ نشانه‌ای از بهبود وضعیت در مناطق آلوده علی‌رغم سپری شدن بیش از سه ماه از قبول این پیشنهاد دیده نشده است. این در حالی است که تنها راه کاهش تعداد قربانیان ناشی از انفجار مین، پاکسازی اصولی و علمی مبتنی بر استانداردهای پاکسازی (AIMAS)است. در این اصول آمده افرادی که مجری عملیات پاکسازی هستند باید دوره‌های مخصوص به پاکسازی بشردوستانه را زیر نظر کارشناسان مجرب و اجرای دقیق معاهدات جهانی و پیوستن کشور ایران به کنوانسیون‌های جهانی مانند کنوانسیون اتاوا گذرانده باشند…

تاکنون عملیات مین‌زدایی در مناطق آلوده ایران بر مبنای پاکسازی میلیتاری و مبتنی بر آموزه‌های نظامی بوده که این کفایت لازم را برای یک پاکسازی اصولی نداشته و مستلزم روش‌های نوین پاکسازی است. براساس بند ۲ ماده ۵ معاهده اتاوا؛

۲- هریک از دول عضو تمام تلاش خود را برای شناسایی همه مناطق مین‌گذاری شده یا مشکوک به مین‌گذاری، تحت صلاحیت یا کنترل خود به کار بسته و در کوتاه‌ترین زمان ممکن تضمین می‌نماید که کلیه مین‌های ضد نفر در مناطق مین‌گذاری شده تحت صلاحیت یا کنترل خود، علامت‌گذاری شده و تحت نظارت قرار گرفته و با حصارکشی یا سایر وسایل مورد حفاظت قرار می‌گیرند؛ تا ممانعت از ورود غیرنظامیان به این مناطق را تا زمانی که مین‌های ضد نفر موجود در آن نابود شوند، تضمین نمایند. علامت‌گذاری، حداقل می‌بایستی بر استانداردهای مندرج در پروتکل ممنوعیت یا محدودیت استفاده از مین‌ها، تله‌های انفجاری و سایر ادوات اصلاحی در ۳ می ۱۹۹۶ الحاقی به کنوانسیون ممنوعیت یا محدودیت کاربرد برخی از سلاح‌های متعارف که ممکن است موجب جراحات مفرط شوند و یا دارای اثرات غیر قابل تبعیض باشند، منطبق باشد.

در حال حاضر به خاطر منافع شخصی مدیران مرکز مین‌زدایی و گروه‌های پاکسازی‌کننده سپاه که بودجه کلانی را از این راه به دست می‌آورند، نه تنها هیچ علامت‌گذاری در مناطق آلوده نمی‌شود؛ بلکه با اعلام اتمام پاکسازی در این مناطق باعث مرگ هموطنان و افراد بی‌گناه زیادی شده‌اند.

لزوم فشار جهانی بر جمهوری اسلامی برای رعایت و اجرایی نمودن تعهدات بین‌الملی

جمهوری اسلامی تنها برای رفع مسوولیت از خود، بسیاری از پیشنهادات، تذکرات و فشارهای بین‌الملی را در مجامع جهانی می‌پذیرد؛ ولی در عمل هیچ نشانه بهبودی در وضع حقوق بشر در ایران دیده نمی‌شود و برای تغییر آن نیز تلاشی نمی‌کند. این امر مستلزم رصد کردن وضعیت‌های مختلف حقوق بشری و گزارش مداوم آن به گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در مورد وضعیت حقوق بشر ایران «دکتر احمد شهید» توسط کنشگران و فعالان حقوق بشری است. ایجاد ضمانت اجرایی قطعنامه‌ها و پیشنهادات توسط کشورهای عضو شورای حقوق بشر، یک راهکار مناسب برای کم‌تر کردن افرادی است که به هر نحو توسط جمهوری اسلامی، حقوق آنها نقض یا جانشان به خطر می‌افتد.


جستجو